تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران

 

تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران به کارشناسان و معامله‌گران این عرصه نکته‌ها و مسائل گوناگونی را می‌آموزد؛ به کمک این داده‌ها می‌توانیم قیمت آهن‌آلات را در ماه‌های آتی پیش‌بینی کنیم و تخمین بزنیم که شرکت‌های فعال در این عرصه، چه عملکردی در بازار فولاد یا حتی بورس اوراق بهادار خواهند داشت. در این مقاله، به موضوعاتی می‌پردازیم که به ما در تحلیل آمار صادرات فولاد به کشورهای دیگری یاری می‌رسانند.

 

میزان صادرات فولاد ایران

آمارهای رسمی بیانگر این مسئله هستند که صادرات فولاد در سال 1399 با یک کاهش جدی روبرو شده است و از طرف دیگر، واردات نیز به‌تبع کاهش صادرات، افزایش پیدا کرده است. کارشناسان بر این باور هستند که تحریم‌های سیاسی‌اقتصادی موجب بروز چنین بحرانی در عرصه‌ی تولید داخلی فولاد شده؛ این مسئله تا جایی پیش رفته که بسیاری از سرمایه‌گذاران فعال عرصهٔ فولاد، به فکر فروش هستند.

تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران به ما می‌آموزد که در سال 1399، صادرات فولاد 18 درصد کمتر از سال 1398 شده (یعنی جمعاً 2 میلیون و 839 هزار تن صادرات انجام شده)، همچنین میزان صادرات اسلب و بلوم نیز با یک کاهش 11 درصدی مواجه شده است. بااین‌حال، آمارها نشان می‌دهند که واردات محصولات فولادی در این سال با افزایش مواجهه شده و مصرف نیز نسبت به سال 1398، بیشتر شده است.

در ادامه باید به این نکته نیز اشاره کنیم که سهم هرکدام از مقاطع فولادی در این آمارها متفاوت است؛ آمارهای دقیق‌تر مربوط به سال 1399، به شرح زیر است:

• صادرات مقاطع طویل فولادی جمعاً 2 میلیون و 194 هزار تن بوده؛ صادرات این مقاطع با یک کاهش 17 درصدی مواجهه شده است؛
• صادرات مقاطع تخت فولادی 645 هزار تن بوده؛ صادرات این مقاطع با یک کاهش 20 درصدی روبرو شده است؛
• صادرات آهن اسفنجی 843 هزار تن بوده؛ صادرات این کالا نیز با یک کاهش 11 درصدی مواجهه شده است.

همچنین این مسئله را به‌خاطر داشته باشید که اگر این ارقام را با میزان واردات فولاد ایران مقایسه کنید، به نتایج جالب‌توجهی خواهید رسید.

به دنبال بررسی این آمارها، گفتنی است که تولید مقاطع فولادی در داخل به‌هیچ‌عنوان کاهش پیدا نکرده و این مسئله نیز، شاهدی دیگر برای تاثیر تحریم‌ها در خروج این محصولات از کشور است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که احتمالاً باتوجه‌به افزایش نیاز بازارهای جهانی، این مسئله در سال 1400 برطرف خواهد شد.

 

آزادسازی صادرات فولاد

ایران یکی از کشورهای برتر در زمینهٔ تولید فولاد و محصولات فولادی است؛ علاوه بر این، همان‌طور که به‌خوبی می‌دانیم در سال 1399 سیاست کلی شرکت‌ها مبنی بر جهش تولید بود. پس کارخانه‌های تولیدکنندهٔ فولاد در ایران، علاوه بر اینکه توانایی تولید بیشتر را داشتند، هدفی نیز برای تولید بیشتر و گسترش بازارهای خود داشتند؛ نکته‌ای که در این قسمت باید به آن توجه کنیم، این است که وقتی قصد داریم تولید خود را بیشتر کنیم، مطمئناً باید فکری هم به حال مشتری‌ها و بازار فروش محصولات خود بکنیم.

بر این مبنا، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد به صادرات محصولات خود به بیرون از کشور فکر می‌کردند؛ بااین‌حال، سیاست‌هایی که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعمال شد، در واقع شامل محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی برای صادرات محصولات فولادی به بیرون از کشور می‌شد. در تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران باید توجه داشته باشیم که موانع و سدهای پیش روی صادرکنندگان، یکی از عوامل تعیین‌کننده و مهم هستند.

وزارت صمت قوانین خاصی برای آن دسته از شرکت‌های فولادی که قصد صادرات محصولات خود را داشتند اعمال کرد. مطابق با دستورالعمل این وزارتخانه، شرکت‌ها با یک محدودیت 25 درصدی برای صادرات فولاد مواجهه شدند. البته این نکته را هم نباید از خاطر ببریم که این وزارت در ماه‌های بعدی، شرایط خاصی برای شرکت‌هایی که مایل به صادرات محصول هستند، رقم زد؛ این شرکت‌ها باید 75 درصد از محصولات خود را (شامل نبشی، میلگرد و ناودانی) در بورس کالا عرضه کنند و علاوه بر این، به کف قیمت عرضه نیز پایبند باشند، تا پس از سه ماه بتوانند اجازهٔ صادرات را کسب کنند.

در مجموع باید این مسئله را در نظر داشته باشیم که تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات ایران ارتباط مستقیمی با مسئلهٔ آزادسازی صادرات از سوی وزارت صمت دارد؛ پس در بررسی آخرین وضعیت تولید و صادرات فولاد ایران، به شرایط اعلام‌شده از سوی این وزارت برای صادرات فولاد توجه کنید.

 

تحلیل آماری وضعیت مبادلات فولاد در سال‌های اخیر

برای تحلیل آمار وضعیت مبادلات فولاد در سال‌های اخیر، در قدم اول میزان واردات فولاد ایران را به کناری می‌گذاریم و بر روی میزان تولید فولاد داخلی تمرکز می‌کنیم؛ آماری که در ادامه بیان می‌کنیم، مربوط به تولید مقاطع فولادی مختلف در سال 1398 و 1399 است. مشاهده این آمار کمک بزرگی برای رسیدن به بررسی آخرین وضعیت تولید و صادرات فولاد ایران است.

• تولید تیرآهن در سال 1398، 1122 هزار تن و در سال 1399، 1247 هزار تن بوده است؛
• تولید میلگرد در سال 1398، 8301 هزار تن و در سال 1399، 9522 هزار تن بوده است؛
• تولید ورق گرم در سال 1398، 8232 هزار تن و در سال 1399، 8832 هزار تن بوده است؛
• تولید ورق سرد در سال 1398، 2628 هزار تن و در سال 1399، 2597 هزار تن بوده است؛
• تولید ورق پوشش‌دار در سال 1398، 1635 هزار تن و در سال 1399، 1475 هزار تن بوده است؛
• تولید اسلب در سال 1398، 10451 هزار تن و در سال 1399، 11447 هزار تن بوده است؛
• تولید فولاد میانی در سال 1398، 27240 هزار تن و در سال 1399، 30252 هزار تن بوده است؛
• تولید آهن اسفنجی در سال 1398، 27907 هزار تن و در سال 1399، 31189 هزار تن بوده است.

حالا که آمار تولید این دو سال را به دست دادیم، تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران، دقیق‌تر به‌پیش می‌رود؛ برای تکمیل شدن این اطلاعات، باید میزان واردات فولاد ایران و میزان صادرات را هم در ادامه بررسی کنیم. میزان واردات فولاد ایران در دو سال 1398 و 1399، به شرح زیر است:

• میزان واردات تیرآهن در سال‌های 1398 و 1399 برابر با 10 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات میلگرد در سال 1398، 34 هزار تن و در سال 1399، 27 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات ورق گرم در سال 1398، 127 هزار تن و در سال 1399، 340 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات ورق سرد در سال 1398، 157 هزار تن و در سال 1399، 268 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات ورق پوشش‌دار در سال 1398، 224 هزار تن و در سال 1399، 209 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات اسلب در سال 1398، 2 هزار تن و در سال 1399، 1 هزار تن بوده است؛
• میزان واردات فولاد میانی در سال‌های 1398 و 1399 برابر با 5 هزار تن بوده است.

میزان واردات فولاد ایران را به دست دادیم و حالا زمان بیان آمار میزان صادرات فولاد به کشورهای دیگر است؛ در نظر داشته باشید که تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران حتماً باید بر اساس نمونه‌های آماری رقم بخورد وگرنه غیردقیق و غیرمستند خواهد بود.

• میزان صادرات تیرآهن در سال 1398، 194 هزار تن و در سال 1399، 170 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات میلگرد در سال 1398، 2233 هزار تن و در سال 1399، 1835 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات ورق گرم در سال 1398، 536 هزار تن و در سال 1399، 540 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات ورق سرد در سال 1398، 120 هزار تن و در سال 1399، 26 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات ورق پوشش‌دار در سال 1398، 149 هزار تن و در سال 1399، 79 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات اسلب در سال 1398، 2072 هزار تن و در سال 1399، 1598 هزار تن بوده است؛
• میزان صادرات فولاد میانی در سال 1398، 6908 هزار تن و در سال 1399، 6162 هزار تن بوده است.

زمانی که بررسی آخرین وضعیت تولید و صادرات فولاد ایران را با نمونه‌های آماری به‌پیش می‌بریم، به‌خوبی درک می‌کنیم که موانع داخلی و خارجی که بر سر راه تولیدکنندگان ایجاد شده‌اند، اولاً موجب کاهش صادرات فولاد شده‌اند، ثانیاً به سبب جایگزین نکردن مشتریان داخلی، موجب کاهش تولید داخلی شده‌اند و در نهایت، میزان واردات فولاد را نیز افزایش داده‌اند. اگر این روند به همین شکل ادامه داشته باشد، احتمالاً تولیدکنندگان داخلی فولاد، آسیب بسیاری را متحمل خواهند شد.

 

تاثیر عوارض وضع‌شده بر صادرات سنگ آهن

افزایش 25 درصدی عوارض صادرات سنگ‌آهن، برخلاف مزایایی که به‌ظاهر دارد، یک مشکل عمده را برای چرخهٔ تولید ایجاد می‌کند؛ این عوارض زمانی که به شکل درازمدت وضع شود، موجب کاهش علاقه و انگیزهٔ استخراج‌کنندگان داخلی می‌شود در نهایت، تأثیری منفی در فرایند کار معادن و رساندن مواد اولیه به کارخانه‌های تولیدکننده خواهد داشت.

این مسئله را نیز در نظر داشته باشید که معادن نمی‌توانند همهٔ استخراج خود را به مصرف‌کنندگان داخلی بفروشند و به هر جهت، یک وابستگی پنهان به صادرات دارند و با وضع چنین عوارضی، تحت‌فشار قرار خواهند گرفت؛ این مسئله همچنین در صادرات فولاد نیز تأثیرگذار است. پس زمانی که قصد داریم تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد ایران را بررسی کنیم، حتماً باید وضعیت صادرات سنگ‌آهن و موانع احتمالی آن را نیز در نظر بگیریم.

 

اوضاع کشورهای واردکننده و صادرکننده فولاد و آهن‌آلات

زمانی که وضعیت تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان فولاد را در منطقهٔ خاورمیانه و آسیا می‌سنجیم، می‌بینیم که کشورهایی مانند عراق، سوریه و افغانستان مقاصد مناسبی برای صادرات فولاد هستند، چراکه زیرساخت‌های چندانی ندارند و به‌شدت نیاز به صادرات فولاد دارند؛ پیداکردن این مصرف‌کنندگان تأثیر زیادی در تحلیل و بررسی آمار تولید و صادرات فولاد در ایران دارد.

البته این نکته را هم نباید فراموش کنیم که ایران برای صادرات به این کشورها، باید با رقبایی مانند ترکیه و اکراین رقابت کند، چراکه این کشورها نیز ارزش صادرات فولاد را به کشورهای عراق، سوریه و افغانستان درک کرده‌اند.